فعالیت‌ها و ادراکات اعضای هیئت‌علمی در اجرای درس پژوهی به‌منظور بهبود کیفیت تدریس پژوهش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

2 دانشیار مطالعات برنامه درسی و آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

کیفیت تدریس از موضوعات مهم آموزش عالی است و درس‌پژوهی فعالیتی موثر برای بهبود کیفیت تدریس است. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی فعالیت‌ها و ادراکات اعضای هیئت‌علمی در اجرای درس‌پژوهی به‌ منظور بهبود کیفیت تدریس پژوهش بود. جامعه پژوهش کلیه اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های ادبیات و علوم‌ انسانی، تربیت بدنی و علوم ورزش، علوم اداری و اقتصاد، علوم تربیتی و روان‌شناسی که روش تحقیق را در مقطع کارشناسی ارشد تدریس می‌کنند؛ بود. سیزده نفر از آن‌ها که هدفمند و مبتنی بر ملاک انتخاب شدند؛ نمونه-ی پژوهش را تشکیل دادند. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی توصیفی انجام گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. برای تحلیل اطلاعات از تحلیل تفسیری استفاده شد. جهت کسب اعتبار پژوهش از روش‌های توصیف غنی و انتخاب هدفمند افراد، یادداشت‌های تاملی، کفایت اجماعی و کدگذاری ثانوی استفاده گردید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد بین وضع موجود و وضع مطلوب کیفیت تدریس تفاوت‌های قابل‌توجهی وجود دارد. اعضای هیئت‌علمی قبل از تدریس راه‌های بهبود کیفیت تدریس را شناسایی و سپس در کلاس اجرا می‌کنند. آن‌ها معتقدند برای بهبود کیفیت تدریس؛ اشتراک دانش بین اعضای هیئت‌علمی و برقراری الزاماتی در درس روش تحقیق ضروری است که در نهایت درس‌پژوهی به عنوان راهی برای اشتراک دانش بین اعضای هیئت‌علمی معرفی شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Activities and perceptions of the faculties in implementing the lesson study to improve the quality of teaching research

نویسندگان [English]

  • Mohadeseh Hajian 1
  • Morteza Karami 2
  • Maghsod Amin Khandaghi 2
1 Master of Educational Research, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
2 Associate Professor of Curriculum Studies, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

درس پژوهی به عنوان یک فعالیت گروهی برای بهبود کیفیت تدریس موثر است. از سویی دیگر کیفیت تدریس یکی از موضوعات مهم در آموزش عالی است؛ بنابراین شناسایی فعالیت‌های انجام شده توسط اعضای هیئت‌علمی در جهت بهبود کیفیت تدریس و عواملی که از نظر آن‌ها برای بهبود کیفیت تدریس موثر است؛ از پیش نیازهای مهم برای اجرای درس پژوهی در دانشگاه است. پژوهش حاضر با هدف بررسی فعالیت‌ها و ادراکات اعضای هیئت‌علمی در اجرای درس پژوهی به منظور بهبود کیفیت تدریس پژوهش انجام شد. به دلیل ماهیت و هدف پژوهش، این تحقیق به‌منظور گردآوری اطلاعات مورد نظر از شیوه‌ی پژوهش کیفی و از روش پدیدارشناسی توصیفی بهره جست. این روش شامل سه مرحله درک مستقیم، تجزیه و تحلیل و توصیف است که شناخت لازم از فعالیت‌ها و ادراکات اعضای هیئت-علمی برای اجرای درس پژوهی با استفاده از تجربه‌های زیسته اعضای هیئت‌علمی را تامین می‌کند.جمیدان پژوهش دانشگاه فردوسی مشهد است که شامل 12 دانشکده (ادبیات و علوم انسانی، الهیات و معارف اسلامی، علوم تربیتی و روان‌شناسی، علوم ورزش، دامپزشکی، علوم اداری و اقتصاد، علوم، علوم ریاضی، کشاورزی، مهندسی، معماری و شهرسازی، منابع طبیعی و محیط‌زیست) می‌باشد. از بین اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های مختلف، اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های ادبیات و علوم انسانی، تربیت‌بدنی و علوم ورزش، علوم اداری و اقتصاد، علوم تربیتی و روان‌شناسی که روش تحقیق را در مقطع کارشناسی ارشد تدریس می‌کنند؛ به دلیل تشابه در ماهیت رشته‌‌ها به عنوان جامعه پژوهش انتخاب شدند. در این پژوهش برای انتخاب افراد از روش نمونه‌گیری هدفمند مبتنی بر ملاک استفاده شده است و افراد دارای اطلاعات غنی به‌صورت آگاهانه از سوی محقق انتخاب شدند. اعضای هیئت‌علمی که انتخاب شدند؛ علاوه بر تدریس درس روش تحقیق در مقطع کارشناسی ارشد، نمره‌ی بالایی در ارزشیابی درس روش تحقیق توسط دانشجویان گرفته‌اند. پژوهشگر با مدنظر قرار دادن این ملاک‌ها، افراد را انتخاب و تجارب مشترکشان را به‌طور عمیق بررسی کرد. انجام مصاحبه‌ها حدود 5 ماه در سال تحصیلی 1397 انجام گرفت.داده های این پژوهش از طریق مصاحبه با 13 نفر از اعضای هیئت علمی گردآوری شد. بعد از مصاحبه‌ی یازدهم چنین دریافت شد که مصاحبه‌شوندگان با شیوه‌های مختلف از وجود یک تجربه و دیدگاه مشترک برای بهبود کیفیت تدریس صحبت می‌کنند. در واقع پژوهشگر احساس کرد به اشباع اطلاعاتی رسیده است و مصاحبه‌شوندگان اطلاعات جدیدی را در اختیار مصاحبه‌کننده نمی‌گذارند با این وجود جهت اطمینان، انجام مصاحبه‌ها با سیزده نفر ادامه یافت.
بعد از هر مصاحبه، فایل متنی مصاحبه‌ها در نرم‌افزار MAXQDA وارد شد. در این پژوهش از کدگذاری نظری که توسط گلیزر و استراوس مطرح شد، استفاده گردید. برای تحلیل داده‌ها و در جریان استفاده از رمزگذاری نظری از کدگذاری آزاد، محوری و گزینشی استفاده می‌شود. تحلیل مصاحبه‌ها در چند سطح انجام شد، بدین ترتیب که:
جهت کسب اعتبار پژوهش از روش‌های توصیف غنی و انتخاب هدفمند مشارکت کنندگان، نوشتن یادداشت های تاملی، کفایت اجماعی و کدگذاری ثانوی استفاده گردید. نتایج حاصل از تجربیات اعضای هیئت‌علمی در زمینه فعالیت‌های اعضای هیئت‌علمی در راستای بهبود کیفیت تدریس بیانگر چند مقوله‌ای بودن تجربیات است که پژوهشگر در تحلیل نهایی به نه مقوله دست یافت که با بررسی دقیق این موارد، دو تم اصلی به دست آمده شامل: فرایند/فعالیت‌های شناسایی نقاط قابل بهبود و اجرای ملاحظات/فعالیت‌های بهبود کیفیت تدریس می‌باشد. نتایج به دست آمده از تحلیل مصاحبه‌ها نسبت به اجرای درس پژوهی به عنوان یک روش بهبود در درس روش تحقیق بیانگر این است که اعضای هیئت‌علمی معتقدند برای اجرای یک تدریس باکیفیت عوامل مختلفی تاثیرگذار هستند. در نهایت پژوهشگر در تحلیل نهایی به ده مقوله دست یافت که با بررسی دقیق این موارد، دو تم اصلی به دست آمده شامل: اشتراک دانش و الزامات می‌باشد. فعالیت‌های اعضای هیئت‌علمی برای بهبود کیفیت تدریس به این صورت است که قبل از حضور در کلاس درس و انجام تدریس، از راه-های مختلف، اطلاعات و مهارت‌های خود را افزایش می‌دهند سپس با توجه به نقاط قوت و ضعف در مورد مسائل گوناگون مطالعه می‌کنند و سعی می‌کنند بهترین روش‌های تدریس، مدیریت، ایجاد انگیزه در دانشجو، ارائه تکالیف و ارزشیابی را انتخاب کنند. در مرحله بعدی اعضای هیئت‌علمی فعالیت‌های انتخاب شده را در کلاس اجرا می‌کنند. اعضای هیئت‌علمی به شیوه‌های مختلف از تجربه یکدیگر استفاده می‌کنند. تبادل تجربه‌هایی مانند جلسات انتقال تجربیات روش تحقیق، تبادل‌ تجربه برای تنظیم طرح درس و ... با هدف بهبود کیفیت تدریس بین اعضای هیئت‌علمی وجود دارد؛ اما متاسفانه میزان این‌گونه روابط بین اعضای هیئت‌علمی کم است؛ به طوری که آن‌ها اذعان داشتند این روابط به دلیل دوطرفه بودن و داشتن هدف مشخص، تاثیرات فراوانی دارد اما در حد چند بار در طول سال‌های تدریس این اتفاق می‌افتد و تداوم ندارد. در واقع اکثر روابطی که اعضای هیئت‌علمی برای انتقال تجربیات دارند، جامعیت ندارد. مثلا برخی از انتقال تجربیات به صورت مستقیم و دوطرفه صورت نگرفته، برخی با اعضای هیئت‌علمی هم‌سطح در دانشکده نبوده و برخی دیگر به منظور بهبود کیفیت تدریس صورت نگرفته است. از جمله دیگر فعالیت‌های شخصی، تلاش برای شناخت دانشجویان و درک خوب از نیازهایشان است که اعضای هیئت‌علمی به شیوه‌های مختلف به این شناخت می‌رسند. فعالیت‌ سوم اعضای هیئت‌علمی، خود ارزشیابی از فعالیت‌های خود است که به آن‌ها کمک می‌کند میزان موفقیت خود را در حیطه تدریس متوجه شوند. بعد از شناسایی فعالیت‌های موثر برای بهبود کیفیت تدریس، اعضای هیئت‌علمی فعالیت‌های شناسایی شده را در تدریس، مدیریت کلاس، ارزشیابی، نظام انگیزشی و ارائه تکالیف به کار می‌برند. با وجود این که اعضای هیئت‌علمی به اهمیت اشتراک دانش واقف‌اند اکثرشان از نبود یا کمبود اشتراک دانش سخن می‌گویند و موانعی را باعث این کار می‌دانند. برخی از این موانع مانند ملاقات تنها در جلسات رسمی، نداشتن روحیه نقادی، ویژگی‌های شخصیتی و ... عواملی هستند که نیاز به تغییر در خود اعضای هیئت‌علمی است.
برخی دیگر از موانع اشتراک دانش، موانع برون‌سازمانی هستند. این موانع خارج از کنترل اعضای هیئت‌علمی و دانشگاه هستند و بهترین راه، سازگاری و وفق دادن خود با این شرایط است؛ مانند تفاوت جنسیت، دیدگاه‌های سیاسی متفاوت اعضای هیئت‌علمی و ... که تاثیر منفی خود را در میان روابط اعضای هیئت‌علمی می‌گذارد.یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که بین وضع موجود و وضع مطلوب برای بهبود کیفیت تدریس تفاوت‌های قابل توجهی وجود دارد که عوامل مختلفی منجر به این اتفاق می‌شوند. اعضای هیئت‌علمی قبل از تدریس از طریق استفاده از تجارب یکدیگر، ارتباط با دانشجویان و اقدامات شخصی راه‌های بهبود کیفیت تدریس را شناسایی می‌کنند و در کلاس درس اقدامات شناسایی شده را اجرا می‌کنند. اعضای هیئت‌علمی معتقدند برای بهبود کیفیت تدریس؛ اشتراک دانش بین اعضای هیئت‌علمی، برقراری الزاماتی در درس روش تحقیق و انگیزش ضروری است که در نهایت درس پژوهی به عنوان راهی برای اشتراک دانش بین اعضای هیئت‌علمی معرفی شده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • lesson study
  • research methodology
  • teaching qualit
  1. Abbaszadeh, M., & Qasemzade, D. (2018). Knowledge Sharing; Missing Link in the Scientific Communities. Strategy for culture, 11(42), 147-176. [In Persian].

     Abdoli, A., pourshafei, H., & Zeynodini, F. (2017). Assessing the quality of teachers' teaching in the higher education system: the need to pay attention to interactive teaching (Case study: Undergraduate students of the University of Applied Sciences of South Khorasan). Khorasan Journal of Cultural and Social Studies, 11(3), 76-47. [In Persian].

    Abdollahi Gol, T. (2016). The role of employment of authentic assessment in the success of the research method corse in obtaining research Competencies. Dissertation to get a Master’s degree. Educational Research. Faculty of Education and Psychology. Ferdowsi University of Mashhad. [In Persian].

    Adli, F. (2008). Experience sharing; Avoid trial and error. Tact, (202), 61-64. [In Persian].

    Bakhshandeh Bavarsad, M; Hakim, A ;Azimi, N ;Latifi, M & Ghalvandi, H (2015). Nursing Students Viewpoints about Educational Motivation and its Related Factors in Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences. RME. 7(1) ,35- 44. [In Persian].

     Bakhshi Ali Abadi, H., Norouzi, D., & Hosseini, Z. (2004). Effective Factors on Job Motivation in Academic Members of Rafsanjan Medical University. Iranian Journal of Medical Education, 4(2), 33-41. [In Persian].

    Bakhtiari, A., & Mosadeghi Nik, K. (2015). Teaching study or lesson study: A method for improving the culture of education and teaching. Tehran: AvaNoor Publications. [In Persian].

    Behzadi, H., & Davarpanah, M. R. (2009). Factors Influencing the Research Experience of the Graduate Students at Ferdowsi University of Mashhad. Foundations of Education, 10(2), 250-277. [In Persian].

    Cerbin, W., & Kopp, B. (2006). Lesson study as a model for building pedagogical knowledge and improving teaching. International journal of teaching and learning in higher education, 18(3), 250-257.

    Chenault, K. H. (2017). Building Collabrative Pedagogy: Lesson Stady In Higher Education. College Quarterly, 20(1), 1-23.

    Chennamaneni, A. (2006). Determinants of knowledge sharing behaviors: Developing and testing an integrated theoretical model. The University of Texas at Arlington. Chiew,

    1. M., Dali, M. H., & Lim, C. S. (2016). Implementation of lesson study as an innovative professional development model among Malaysian school teachers. Malaysian Journal of Learning and Instruction (MJLI), 13, 83-111.

    Demir, K., Czerniak, C. M., & Hart, L. C. (2013). Implementing Japanese Lesson Study in a Higher Education Context. Journal of College Science Teaching, 42(4), 22- 27..

    Erfani, N., Shabiri, M., Sahabat, S., & Mashayekhi pour, M. (2016). Effectiveness of the training lesson study course of knowledge and teaching skills in elementary teachers. Curriculum planning knowledge & research in educational sciences, 21(48), 191-200. [In Persian].

    Eslamian, H., Mirshah Jafari, E., & Neyestani, M. R. (2018). A comparative study of application measure of effective teaching components by faculty members of isfahan university based on the results of "students’ evaluation" and "professors’ self-evaluation. educational strategies, 11(1), 141-155. [In Persian].

    Esmaell panah, F., & Khayat mogadam, S. (2013). Surveying the Current Status of Knowledge Sharing among Faculty Members of Universities (Case Study: Islamic Azad University, Mashhad Branch). Productivity Management,7(26), 43-68. [In Persian].

    Farmahini Farahani, M., & Ziaeiyan Alipour, F. (2012). Faculty members’ teaching quality based on the Mycourse scale from the student’s viewpoint. Iranian Quarterly of Education Strategies, 5(3), 157-161. [In Persian].

    Farokhi, N. (2010). Evaluation of master's and doctoral dissertations of the Faculty of Psychology and Educational Sciences .Educational Measurement,1(2), 95-115. [In Persian].

    Farzan pour, A., Nateghy, F., & Seify, M. (2017). Reanalyzing principles that dominate desirable performance of study learning syllabus. Research in teaching, 5(1), 127-148. [In Persian].

    Fathi azar, E. (2008). Methods and techniques of teaching. second edition, Tabriz: Publication University of Tabriz. [In Persian].

    Hansen, S. & Avital, M. (2005). Share and share alike: the social and technological influences on knowledge sharing behavior. Sprouts: Working Papers on Information Environments, Systems and Organizations, 5, 1-19.

    Hariri, N. (2006). Principles and methods of qualitative research. Tehran: Islamic Azad University Publications. [In Persian].

    Hart, R. L. (2000). Co-authorship in the academic library literature: A survey of attitudes and behaviors. The Journal of Academic Librarianship, 26(5), 339-345.

     Hoehle, H., & Pauleen, D. (2008). KM Among Academics: Do as I teach not as I do. 19 th Australasian Conference on Information Systems, 401-411.

     Hubackova, S. (2015). Factors Influencing the Quality of Teaching and the Foreign Language Knowledge. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 1952- 1956.

    Joyce, bruce; Emily, Calhoun & Hapkins, David (2014). Model of learning- Tools for Teaching. (Translators: Mahmoud Mehr Mohammadi & Lotfali Abedi). eventh edition, Tehran: Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books (samt). [In Persian].

    Karami, M. Y., Amanat, A., Rasekh jahromi, A., & Sotoodeh jahromi, A. (2013). The evaluation of effective factors on attendance in theoretical classrooms, from the viewpoints of medical students of jahrom’s university of medical sciences. Pars journal of medical sciences (jahrom medical journal), 1(11), 7-14. [In Persian].

     Karimian, Z., Sabaghian, Z., & Saleh Sedghpour, B. (2011). An investigation of research and knowledge production obstacles and challenges in medical universities. Iranian of higher education, 3(4), 35-63. [In Persian].

    Kayzouri, A. H., & Sadeghi Samarjani, A. (2017). Impact of knowledge sharing on team innovation of faculty members: case study ferdowsi university of mashhad. Innovation and Enterpreneurship,5(10),45-56. [In Persian].

     Khadivi, A., Seyed Kalan, M., Hossein Pour, T., Ahmadi, H., & Tareh Bari, H. (2018). Affecting Factors on Teaching and Education Quality in Farhangian University (Case Study: College of Ardabil). Instruction and Evaluation, 11(42), 161-185.

     [In Persian]. Khakpour, A. (2010). Identifying the Relationships Between knowledge-oriented Organizational culture and knowledge management Processes Case Study in JihadDaneshgahi (Educational-Research) Units-Iran. Thesis submitted for the PHD. Educational Administration. Faculty of Educational Administration. Shahid Beheshti University. [In Persian].

     Krackhardt, D. & Hanson, J. R. )1993(. Informal networks: The Company behind the chart. Harvard Business Review, No. July-August: 104-111.

     Kukuru, J. D. (2011). Expression of classroom management principles by secondary schools’ teachers. International Journal of Educational Administration and Policy Studies, 3(11), 179-190.

    Lou, S., Yang, Y., Shih, R., & Tseng, K. (2007). A study on the knowledge sharing behavior of information management instructors at technological universities in Taiwan. World Transactions on Engineering and Technology Education, 6(1),143-149.

    Maroufi, Y., Kiamanesh, A., Mehrmohammadi, M., & Ali asgari, M. (2007). Teaching assessment in higher education: an investigation of current approaches. Curriculum studies (J.C.S.) ,2(5), 81-112. [In Persian].

    Matzler, K., & Mueller, J. (2011). Antecedents of knowledge sharing – Examining the influence of learning and performance orientation. Journal of Economic Psychology, 23(3), 317-329.

    Mousavi nasab, M. R. (2009). Motivation and learning. Islam and educational research, 1(1), 107-129. [In Persian].

    Nashruddin, W., & Nurrachman, D. (2016). The Implementation of Lesson Study in English Language Learning: A Case Study. Dinamika Ilmu,16(2), 169-179.

    Norouzi, A. A., Abolghasemi, M., & Ghahramani, M. (2015). Exploring barriers to science production from the viewpoint of shahid beheshti university faculty members. New approach in educational administration, 6(2), 77-108. [In Persian].

    Norouzi, A., Heshmati far, L., Momeni, M., & Rahmani, Z. (2012). Introduction to the lesson study process. Elementary Education, 3, 10-12. [In Persian].

    Norshahi, N., & Ferasatkhah, M. (2012). Quality of faculty members’ working lives and the factors that affect it based on real life experiences. Iranian of higher education, 4(2), 1-29. [In Persian].

    Norwich, B., Ylonen, A. (2013). Design Based Research to Develop the Teaching of Pupils with Moderate Learning Difficulties (MLD): Evaluating Lesson Study in Terms of Pupil, Teacher and School Outcomes. Teaching and Teacher Education, 34, 162-173.

    Park, C. (2002). Neither fish now fowl: the perceived benefits and problems of using Graduate Teaching Assistants (GTAs) to teach undergraduate students. Higher Education Review, 35(1), 50-62.

    Rank, O. N. (2008). Formal structures and informal networks: Structural analysis in organizations. Scandinavian Journal of Management, 24(2), 145- 161.

    Rock, T. C., & Wilson, C. (2005). Improving teaching through lesson study. Teacher education quarterly, 32(1), 77-92.

     Roxburgh, M. (2006). An exploration of factors, which constrain nurses from research participation. Journal of Clinical Nursing,15(5), 535-545.

    Shabani Varaki, B., & Hosseingholizadeh, R. (2006). Evaluation of College Teaching Qualities. IRPHE, 12(1),1-21. [In Persian].

    Leong, S. S. M., Said, H. M., Shahrill, M., & Perera, J. S. H. (2016). Using Lesson Study to Enhance Meaningful Understanding on the Topic of Pressure. International Journal of Environmental and Science Education, 11(15), 8425-8437.

    Lin, T. C., Wu, S., & Lu, C. T. (2012). Exploring the affect factors of knowledge sharing behavior: The relations model theory perspective. Expert Systems with Applications, 39(1), 751-764.

    Yu, D., & Zhou, R. (2015).Tacit Knowledge Sharing Modes of University Teachers from the Perspectives of Psychological Risk and Value. International Journal of Higher Education, 4(2), 214-224.

     Zohoor, A., & Fekri, A. (2003). Research barriers: a study of academic staff of The Iran University of Medical Sciences. Payesh, 2(2), 119-126. [In Persian].